W październiku Rada Europejska i Parlament Europejski osiągnęły porozumienie polityczne w sprawie zmiany prawodawstwa, mającego na celu stopniowe wycofywanie fluorowanych gazów cieplarnianych (F-gazów), które są wykorzystywane na przykład jako czynniki chłodnicze. Na razie porozumienie ma charakter tymczasowy, jednak jego wdrożenie jest planowane na wiosnę 2024 roku.
Pełny tekst porozumienia dostępny jest w Internecie, jest jednak wysoce skomplikowany pod względem technicznym i prawnym. W niniejszym artykule przedstawiamy najważniejsze punkty dotyczące tego, co nowe rozporządzenie będzie oznaczało w praktyce.
Czym są fluorowane gazy cieplarniane (F-gazy)?
Przyjrzyjmy się, czym są F-gazy i dlaczego są tak uciążliwe. F-gazy to substancje syntetyczne, które nie występują naturalnie w atmosferze. Należą do nich wodorofluorowęglowodory (HFC) i wodorofluoroolefiny (HFO), które są najpowszechniejszymi odmianami czynników chłodniczych i które są szeroko stosowane w różnych obszarach przemysłowych, takich jak chłodnictwo, klimatyzacja, izolacja czy też produkcja elektroniki.
Każdy F-gaz ma potencjał tworzenia efektu cieplarnianego (GWP). Jest to miara stosowana do oceny potencjału różnych gazów cieplarnianych w zakresie przyczyniania się do globalnego ocieplenia w określonym okresie, zwykle 100 lat. Uwzględnia się przy tym zarówno zdolność do zatrzymywania ciepła w atmosferze, jak i czas życia atmosfery. Jest to skala względna, która porównuje potencjał ocieplenia gazu z potencjałem ocieplenia CO2, któremu przypisuje się GWP równy 1. Dla porównania, F-gazy (w zależności od rodzaju) mogą mieć GWP rzędu 10s, 100s, 1000s lub nawet 10 000s (jak np. SF6, stosowany jako izolacja elektryczna w niektórych rozdzielnicach).
Kontrolowanie i redukcja emisji
Ze względu na znaczący wpływ F-gazów na zmiany klimatyczne, podjęto międzynarodowe wysiłki, mające na celu kontrolę i redukcję ich emisji. Poprawka z Kigali do Protokołu Montrealskiego, przyjęta w 2016 r., ma na celu stopniowe ograniczanie produkcji i zużycia HFC, w celu ograniczenia ich wpływu na globalne ocieplenie. Unia Europejska była już na czele tego procesu, i zgodnie z przyjętymi zmianami, bardzo szybko wzmocniła przepisy i środki do lepszego zarządzania emisją F-gazów, a co za tym idzie – dalszego jej ograniczania.
Osiągnięte w październiku 2023 r. porozumienie w sprawie zmiany i wzmocnienia przepisów zostało dobrze przyjęte, i przyspieszy wysiłki na rzecz stopniowego wycofywania fluorowanych gazów cieplarnianych. W związku z tym znalezienie i wykorzystanie rozwiązań alternatywnych, o niższym GWP, jest niezwykle istotne. Swegon przeszedł już na stosowanie w swoich produktach czynników chłodniczych o niskim współczynniku GWP, na przykład R290 na bazie propanu, o GWP wynoszącym 0,02. Europa wysunęła się na pozycję światowego lidera w walce z emisją F-gazów. W ciągu ostatnich ośmiu lat ograniczyła emisję fluorowanych gazów cieplarnianych o 50%. Ponadto Unia Europejska chce zrobić jeszcze więcej w tym kierunku, i przyspieszyć docelowy termin redukcji emisji F-gazów przewidziany w poprzednich regulacjach, czyli rok 2030.
Jakie są realne konsekwencje tego wszystkiego?
Nowe porozumienie w praktyce doprowadzi do całkowitego wycofywania się ze stosowania HFC do 2050 r. Zostanie to osiągnięte poprzez połączenie w określonych terminach zakazów stosowania produktów o wysokim GWP, wraz ze stopniową redukcją kwot emisyjnych. Jak stwierdzono, przepisy mają charakter wstępny i niektóre szare obszary wymagają jeszcze ostatecznego wyjaśnienia. Oto kilka rzeczy, których można się spodziewać w branży HVAC:
- Od 2027 roku wprowadzony zostanie całkowity zakaz sprzedaży nowych, małych, samodzielnych pomp ciepła i central wentylacyjnych zawierających fluorowane gazy o GWP wyższym niż 150. Może to mieć wpływ na niektóre centrale wentylacyjne. Można zrobić tymczasowe wyjątki dla zastosowań, które w jakiś sposób wymagają czynnika chłodniczego o innym poziomie palności, jeśli na przykład palny czynnik chłodniczy, taki jak R290, nie będzie mógł być użyty ze względów bezpieczeństwa. Jednak aby zastosować taki czynnik, potrzebna będzie dokładna argumentacja. W Swegon służymy pomocą oraz całą naszą wiedzą, aby wspierać naszych klientów w znalezieniu najbardziej zrównoważonego i bezpiecznego rozwiązania dla konkretnego zastosowania. Równie ważne co zakaz niektórych grup produktów jest także to, że malejące kwoty F-gazów przyspieszą tę zmianę. UE posiada system zezwoleń na HFC, którego kwoty będą z czasem maleć. Jednocześnie stopniowo do systemu kwotowego będą włączane kolejne branże.
- Nadal będzie można oferować i sprzedawać czynniki chłodnicze o wyższym GWP dla starszych jednostek, jednak z biegiem czasu ich koszty będą rosły ze względu na malejące dozwolone kwoty ich emisji. Jednak w tym wszystkim jest szansa: rosnące koszty sprawią, że recykling F-gazów stanie się znacznie atrakcyjniejszy. Aby móc eksploatować starszą jednostkę przez dłuży czas, dobrym rozwiązaniem może okazać się wybór czynnika chłodniczego pochodzącego z recyklingu.
Jesteśmy tutaj aby pomóc
W Swegon jesteśmy przygotowani na nadchodzące zmiany, i już teraz możemy zapewnić przyszłościowe rozwiązania dla większości naszych produktów. Nieprzerwanie inwestujemy w ciągły rozwój, aby stopniowo uwzględniać nawet budynki o bardzo specyficznych wymaganiach, i żeby mieć pewność, że żadne zastosowania nie zostaną pominięte. Jesteśmy gotowi na to, co nadchodzi. Jeśli mają Państwo jakiekolwiek pytania dotyczące tego, co mogą oznaczać nowe przepisy, zapraszamy do kontaktu z nami. Chętnie udzielimy niezbędnego wsparcia, i jeśli zajdzie taka potrzeba, zaproponujemy alternatywne rozwiązania.