Pojawienie się pandemii COVID-19 pokazało nam, że wiele obiektów użyteczności publicznej, a w dużej mierze budynków szkolnych, posiada niewydolne instalacje wentylacyjne. Wytyczne sanitarne mające na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się wirusa zalecają w takiej sytuacji dodatkowe przewietrzanie pomieszczeń przez otwieranie okien. Zapewnienie niezbędnej wymiany powietrza ma bezpośredni wpływ na miliony osób, w tym uczniów i nauczycieli. Pozostaje pytanie w jakim stopniu dodatkowe przewietrzanie pomieszczeń jest skuteczne, i jak wpływa na ludzi?
Odpowiedzi na te pytania możemy znaleźć w istniejących już badaniach naukowych. Jeśli podzielimy je na dwie grupy: ograniczenie rozprzestrzeniania wirusów przez wentylację, i skuteczność otwierania okien jako środek zaradczy, łatwiej znajdziemy odpowiedź.
Wentylacja jako broń w walce z epidemią
Na początku przyjrzyjmy się faktom. Wentylacja jest ważnym czynnikiem ograniczającym rozprzestrzenianie się związków aerozoli w powietrzu. Dotychczasowa wiedza wskazuje na to, że w słabo wentylowanych pomieszczeniach istnieje zwiększone ryzyko zakażenia. Na transmisję wirusów wpływa wiele czynników, m.in.: wskaźnik emisji wirusów, krotność wentylacji, czas ekspozycji, czy też ilość osób w pomieszczeniu. Zalecenia sanitarno-epidemiologiczne mówią o zapewnieniu przynajmniej minimalnej krotności wentylacji w pomieszczeniach na poziomie przewidzianym w normach krajowych, w czasie kiedy w pomieszczeniach tych przebywają ludzie. Ponadto musimy pamiętać o pozostałych aspektach, które oddziałują na komfort cieplny.
W niedostatecznie wentylowanych budynkach zalecono okresowe przewietrzanie i uchylanie okien, celem zapewnienia optymalnej wymiany powietrza. Problem jednak pojawia się w okresie zimowym. Zwiększenie wymiany powietrza powoduje spadek komfortu cieplnego tam, gdzie ogrzewanie tego nie przewiduje, a jego utrzymanie stanowi zagrożenie epidemiologiczne (brak wentylacji). Zakłady pracy i szkoły należą do ognisk rozprzestrzeniania się COVID-19, dlatego jednym z kroków zapobiegawczych było wprowadzenie pracy zdalnej, a w szkołach nauczania hybrydowego, a następnie całkowite przejście na nauczanie zdalne. Wentylacja, podobnie jak inne czynniki, jest bez wątpienia ważnym elementem stanowiącym o naszym bezpieczeństwie w czasie epidemii.
Efektywność przewietrzania przez otwieranie okien
Zajmijmy się kluczowym zagadnieniem. Czy przewietrzanie przez otwieranie okien rozwiąże problem niewystarczającej wentylacji pomieszczeń?
Z pewnością w sytuacji, gdzie wentylacja działa słabo, lub nie działa wcale, w ten sposób poprawimy w pewnym stopniu wymianę powietrza, jednak stanowi to tylko środek awaryjny.
Przeprowadzone badania wskazują na to, że przez otwarcie okna w rzeczywistości otrzymujemy wymianę powietrza na poziomie 2 l/sek./os. Związane jest to z ograniczeniami samej stolarki okiennej, jak i czynnikami behawioralnymi - ze względu na dyskomfort cieplny związany z napływem zimnego powietrza, ludzie w naturalny sposób ograniczają otwieranie okien w okresie zimowym. Zatem rzeczywista wymiana powietrza będzie na poziomie dużo niższym niż większość norm w krajach europejskich, a tym samym będzie ona również niewystarczająca dla ograniczenia transmisji wirusa. Warto zauważyć, że współczesne systemy wentylacji mechanicznej z łatwością są w stanie zapewnić kilkukrotnie większą wydajność niż minimalne wymagania, a tym samym zapewniają odpowiedni poziom wentylacji.
Ale to nie wszystko. Badania prowadzone nad jakością powietrza w szkołach i środowiskach pracy potwierdzają, że efektywność pracy i nauki w dużej mierze zależy od jakości powietrza. Prawidłowo zaprojektowany i działający system wentylacji może zdecydowanie poprawić skuteczność naszej pracy czy nauki. Badania pokazują, że przy zwiększeniu krotności wentylacji w klasach szkolnych z 1 l/sek./os. do 8 l/sek./os. znacząco wzrasta nasza koncentracja, w tym zdolności poznawcze. I na odwrót, w słabo wentylowanych pomieszczeniach szkolnych uczniowie i nauczyciele nie osiągną swoich najlepszych wyników. Zła jakość powietrza w pomieszczeniu, wyrażona podwyższonym stężeniem dwutlenku węgla, nawet w niewielkim stopniu o 1 000 ppm, może wiązać się ze zwiększonym o 10-20% współczynnikiem nieobecności.
- https://www.swegonairacademy.com/wp-content/uploads/2014/11/Wyon-Stockholm-Webinar-2-2014.pdf
- https://www.swegonairacademy.com/wp-content/uploads/2014/06/Wyon-Stockholm-2014.pdf
Podsumowanie
Teraz najważniejsze dla nas jest to, aby pozostać zdrowym i zminimalizować wpływ epidemii na nasze życie. Sama wentylacja przez otwieranie okien nie daje odpowiednich efektów. Potrzebny jest tu nowoczesny system wentylacji, który zapewni odpowiednią jakość powietrza i komfort cieplny w pomieszczeniach. Nadszedł czas, aby zmienić nasze priorytety. Musimy zacząć budować inaczej. Stoimy przed wyzwaniem przebudowy i renowacji dużej części istniejących budynków w ramach projektu Fali Renowacji. Budynki stanowią codzienne miejsce naszej pracy, a także miejsce nauki dzieci. Dzięki zastosowaniu właściwych rozwiązań stworzymy zdrowe i efektywne środowisko pracy, a jednocześnie w dużym stopniu ograniczymy zużycie energii przez budynki.
